“Hey kerel.” Het was een zin van maar twee woorden, drie lettergrepen in totaal. Doorgaans is er veel, heel veel meer nodig om mij me idioot te laten voelen, maar deze zin deed het hem in een fractie van een seconde.
Ik ben de afgelopen tijd verschillende keren in discussies beland over onbewust racistische handelingen. Bijvoorbeeld de stoel naast me in de trein die opmerkelijk vaak leeg blijft, de bewakers in winkels die me achtervolgen, mensen die hun tasje steviger vastpakken wanneer ze me opmerken, onterecht voor dief worden uitgemaakt… Puur omdat ik zwart ben.
Zo vaak vanwege je huidskleur als verdachte aangemerkt worden dat je als zwarte man, jezelf begint weg te cijferen ten voordele van anderen. Je maakt het zo vaak mee dat je er niet meer raar van opkijkt. Dat het vanzelfsprekend begint te worden. Dat je het zelfs begint te verwachten. Vooral van sommige mensen.
Vorige week liep ik bijvoorbeeld net achter een wit koppel het ziekenhuis binnen. De man duwde een kinderwagen voor zich uit. Beide zwaar flink getatoeëerd en ze spraken plat. Zij liep het ziekenhuis in en hij bleef buiten een sigaretje roken. Kaalgeschoren hoofd, strak T-shirt en een camouflage cargo pants eronder. “Sjonnie,’’ dacht ik. Sjonnie de skinhead. Ik bereidde mezelf voor op een vijandige blik die hij mij zou geven als ik langs hem liep.
Met mijn rug recht en mijn gezicht op “you better don’t fuck with me,” zou ik langs hem lopen.
Maar tussen twee puffs van zijn sigaret door zei hij “hey kerel!”, met een warme stem en een vriendelijke glimlach.
Ik knikte terug, zei “hey man”, en lachte mezelf een beetje ongemakkelijk uit. Ik kon me eigenlijk wel voor m’n kop slaan; ik had mezelf toegestaan te stereotyperen. Idioot dat ik ben!
Waar ik een vader met een kinderwagen had moeten zien, zag ik eerst het ergste dat in me kon opkomen. We zijn daartoe voorgeprogrammeerd en ik was met open ogen de val ingelopen. Het overgrote deel van de mensen die je zal tegenkomen, zijn goed in aanraking met hun intrinsieke menselijke goedheid, maar de wereld heeft ons aangeleerd niet dat als eerst te zien. In een fractie van een seconde was het me weer duidelijk geworden dat (ook) ik er niet helemaal van genezen was.
Mijn vraag blijft toch: doen anderen dat ook wanneer ze doorhebben dat ze een situatie verkeerd inschatten en een zwarte persoon onterecht stereotypeerden? Niks is namelijk irritanter dan je fouten inzien, maar ze niet toegeven. Daar wordt niemand beter van.
Doe daarom meer moeite om andere mensen te accepteren voor wat ze zijn; voor hen ben jij namelijk ‘de andere’. Het doorbreken van die vicieuze cirkel begint bij jezelf. En het enige wat je hoeft te onthouden om dat te bereiken, is dat andere mensen ook gewoon mensen zijn.
Volg ons:
